หัวใจบวมใหญ่: อาการ สาเหตุ วิธีรักษา และการป้องกัน
หัวใจบวมใหญ่ (Cardiomegaly) เป็นภาวะที่หัวใจมีขนาดใหญ่กว่าปกติ อาการนี้มักเกิดจากภาวะที่ส่งผลต่อการทำงานและโครงสร้างของหัวใจต่างๆ เช่น ความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดหัวใจ หรือโรคลิ้นหัวใจ สาเหตุอื่นๆ ที่พบได้น้อย ได้แก่ ภาวะแทรกซ้อนจากโรคไต โรคต่อมไทรอยด์ โรค amyloidosis โรคหัวใจติดเชื้อ โรคโลหิตจาง หรือการใช้สารเสพติด
อาการของหัวใจบวมใหญ่
ในระยะแรก หัวใจบวมใหญ่มักไม่มีอาการชัดเจน ผู้ป่วยบางรายอาจรู้สึกหอบเหนื่อย เหนื่อยล้า หรือเวียนศีรษะเมื่อออกแรง เมื่อภาวะหัวใจบวมใหญ่รุนแรงขึ้น อาจทำให้เกิดอาการต่างๆ ดังนี้:
-
หอบเหนื่อย: เกิดจากความสามารถในการสูบฉีดเลือดของหัวใจลดลง ทำให้ของเหลวคั่งในปอด
-
บวมที่เท้า ข้อเท้า และขา: ของเหลวจากปอดอาจไหลเวียนกลับไปยังหลอดเลือดบริเวณปลายแขนขา
-
อ่อนเพลีย: หัวใจมีการสูบฉีดเลือดที่ไม่เพียงพอ ทำให้เลือดไปเลี้ยงร่างกายและสมองได้ไม่เพียงพอ
-
เจ็บหน้าอก: เกิดจากกล้ามเนื้อหัวใจต้องทำงานหนักเกินไป
-
ใจสั่น: หัวใจบีบตัวไม่เป็นจังหวะ
สาเหตุของหัวใจบวมใหญ่
สาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของหัวใจบวมใหญ่ ได้แก่:
-
ความดันโลหิตสูง: ความดันในหลอดเลือดสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องจะทำให้กล้ามเนื้อหัวใจหนาตัวและแข็งขึ้น
-
โรคหลอดเลือดหัวใจ: โรคนี้ทำให้เกิดการตีบหรืออุดตันของหลอดเลือดเลี้ยงหัวใจ ทำให้หัวใจต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อสูบฉีดเลือด
-
โรคลิ้นหัวใจ: ความผิดปกติของลิ้นหัวใจ เช่น โรคลิ้นหัวใจตีบหรือรั่ว อาจทำให้หัวใจต้องทำงานหนักขึ้น
-
ภาวะแทรกซ้อนจากโรคไต: โรคไตทำให้ของเหลวและเกลือคั่งในร่างกาย ซึ่งอาจนำไปสู่ความดันโลหิตสูงและหัวใจบวมใหญ่
-
โรคต่อมไทรอยด์: โรคไทรอยด์เป็นพิษอาจทำให้หัวใจทำงานเร็วและแรงขึ้น
-
โรค amyloidosis: โรคนี้เกิดจากการสะสมของโปรตีนผิดปกติในหัวใจ ทำให้หัวใจหนาตัวและแข็งขึ้น
-
โรคหัวใจติดเชื้อ: การติดเชื้อที่หัวใจ เช่น โรคเยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ อาจทำให้เกิดการอักเสบและบวมของกล้ามเนื้อหัวใจ
-
โรคโลหิตจาง: โรคนี้ทำให้หัวใจต้องสูบฉีดเลือดออกมากขึ้นเพื่อชดเชยปริมาณออกซิเจนในเลือดที่ลดลง
-
การใช้สารเสพติด: การใช้ยาบางชนิด เช่น โคเคน หรือแอมเฟตามีน อาจทำให้หัวใจทำงานเร็วและแรงขึ้น
วิธีวินิจฉัยหัวใจบวมใหญ่
แพทย์สามารถวินิจฉัยหัวใจบวมใหญ่ได้โดยใช้การตรวจต่างๆ ดังนี้:
-
การซักประวัติสุขภาพและการตรวจร่างกาย: แพทย์จะสอบถามเกี่ยวกับอาการและประวัติสุขภาพ รวมถึงตรวจฟังเสียงหัวใจและปอดเพื่อหาเสียงผิดปกติ
-
การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (ECG): การตรวจนี้จะบันทึกกิจกรรมทางไฟฟ้าของหัวใจและอาจช่วยตรวจหาจังหวะหัวใจที่ผิดปกติ
-
การตรวจเอกซเรย์ทรวงอก: การตรวจนี้จะแสดงภาพของหัวใจและปอด และอาจช่วยตรวจหาหัวใจบวมใหญ่ได้
-
การตรวจหัวใจด้วยคลื่นเสียง (Echocardiography): การตรวจนี้ใช้คลื่นเสียงเพื่อสร้างภาพหัวใจและประเมินโครงสร้างและการทำงานของหัวใจ
-
การตรวจหัวใจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI): การตรวจนี้ใช้คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าเพื่อสร้างภาพของหัวใจอย่างละเอียด และอาจช่วยตรวจหาสาเหตุของหัวใจบวมใหญ่ได้
วิธีรักษาหัวใจบวมใหญ่
การรักษาหัวใจบวมใหญ่จะขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการ หัวใจบวมใหญ่ที่เกิดจากภาวะต่างๆ เช่น ความดันโลหิตสูง หรือโรคหลอดเลือดหัวใจ มักรักษาโดยการรักษาภาวะพื้นฐานเหล่านั้น ซึ่งอาจรวมถึง:
-
ยา: ยาลดความดันโลหิต ยาขยายหลอดเลือดหัวใจ ยาลดหัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือยาขับปัสสาวะ
-
การผ่าตัด: การผ่าตัดบายพาสหลอดเลือดหัวใจ การซ่อมหรือเปลี่ยนลิ้นหัวใจ หรือการปลูกถ่ายหัวใจอาจจำเป็นในบางกรณี
-
การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต: การลดน้ำหนัก การออกกำลังกาย และการเลิกสูบบุหรี่ สามารถช่วยลดความเสี่ยงของภาวะหัวใจบวมใหญ่ได้
การป้องกันหัวใจบวมใหญ่
การป้องกันหัวใจบวมใหญ่สามารถทำได้โดยการลดความเสี่ยงของสาเหตุต่างๆ ที่ทำให้เกิดอาการ ได้แก่:
-
ควบคุมความดันโลหิต: ตรวจวัดความดันโลหิตเป็นประจำ และรับประทานยาตามคำสั่งแพทย์หากมีความดันโลหิตสูง
-
ลดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจ: เลิกสูบบุหรี่ รับประทานอาหารที่มีสุขภาพดี ออกกำลังกายเป็นประจำ และจัดการกับระดับคอเลสเตอรอลและน้ำตาลในเลือด
-
รักษาโรคไต: ตรวจสอบการทำงานของไตเป็นประจำและรับประทานยาตามคำสั่งแพทย์หากมีโรคไต
-
รักษาโรคต่อมไทรอยด์: พบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรักษาโรคต่อมไทรอยด์หากมีอาการ
-
หลีกเลี่ยงการใช้สารเสพติด: หลีกเลี่ยงการใช้ยา เช่น โคเคน หรือแอมเฟตามีน ซึ่งอาจทำให้หัวใจทำงานเร็วและแรงขึ้น
ตารางที่ 1: อาการของหัวใจบวมใหญ่
อาการ |
คำอธิบาย |
หอบเหนื่อย |
เกิดจากความสามารถในการสูบฉีดเลือดของหัวใจลดลง ทำให้ของเหลวคั่งในปอด |
บวมที่เท้า ข้อเท้า และขา |
ของเหลวจากปอดอาจไหลเวียนกลับไปยังหลอดเลือดบริเวณปลายแขนขา |
อ่อนเพลีย |
หัวใจมีการสูบฉีดเลือดที่ไม่เพียงพอ ทำให้เลือดไปเลี้ยงร่างกายและสมองได้ไม่เพียงพอ |
เจ็บหน้าอก |
เกิดจากกล้ามเนื้อหัวใจต้องทำงานหนักเกินไป |
ใจสั่น |
หัวใจบีบตัวไม่เป็นจังหวะ |
ตารางที่ 2: สาเหตุของหัวใจบวมใหญ่
สาเหตุ |
คำอธิบาย |
ความดันโลหิตสูง |
ความดันในหลอดเลือดสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องจะทำให้กล้ามเนื้อหัวใจหนาตัวและแข็งขึ้น |
โรคหลอดเลือดหัวใจ |
โรคนี้ทำให้เกิดการตีบหรืออุดตันของหลอดเลือดเลี้ยงหัวใจ ทำให้หัวใจต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อสูบฉีดเลือด |
โรคลิ้นหัวใจ |
ความผิดปกติของลิ้นหัวใจ เช่น โรคลิ้นหัวใจตีบหรือรั่ว อาจทำให้หัวใจต้องทำงานหนักขึ้น |
ภาวะแทรกซ้อนจากโรคไต |
โรคไตทำให้ของเหลวและเกลือคั่งในร่างกาย ซึ่งอาจนำไปสู่ความดันโลหิตสูงและหัวใจบวมใหญ่ |
ตารางที่ 3: วิธีรักษาหัวใจบวมใหญ่
การรักษา |
คำอธิบาย |
ยา |
ยาลดความดันโลหิต ยาขยายหลอดเลือดหัวใจ ยาลดหัวใจเต้นผิดจังหว |