Монголын Соёл: Хуучин Төрөлх Үнэт Зүйлсийн Хадгаламж

Монгол соёл нь олон мянган жилийн турш бий болж ирсэн урт удаан түүхтэй өв юм. Энэ нь олон хэлбэртэй бөгөөд түүний дотор хэл, уран зохиол, урлаг, хувцас, хөгжим, хоол унд зэрэг олон юм орно. Монгол соёлыг эртнээс өдгөөг хүртэл хадгалан ирсэн нь гайхалтай зүйл бөгөөд энэ нь монголчуудын тэдний өвөг дээдэсийн уламжлалыг хүндэтгэж, хадгалан хамгаалах хүчтэй хүсэлтэй байдлыг харуулж байна.

Хэл

Монгол хэл нь Монгол хэлний овгийг харьяалагч, ойрхон холбоотой хэлний бүлэг юм. Түүнийг Монгол, Өвөр Монгол, Рашад хамаарах Бүгд Найрамдах Буриад, Калмык бүгд насны хүмүүс ярьдаг. Монгол хэл нь эртнээс эдгээр бүс нутгуудад ярьдаг байсан боловч одоо энэ нь дэлхийн олон улс оронд Монголчууд амьдардаг газар яригддаг.

Монгол хэл нь ихээхэн хувьсах чадвартай баян хэл юм. Тэр нь олон аялга, шүлгээр дүүрэн бөгөөд энгийн нутгийн хүмүүсийн яриа хэлнээс эхлээд албан ёсны бичгийн хэл хүртэл олон янзын хэв маягтай. Монгол хэл нь монгол соёлын хамгийн чухал хэсэг бөгөөд үүнийг одоо ч эрчимтэйгээр яригддаг нь түүний эрч хүчийг харуулж байна.

Уран зохиол

Монгол уран зохиол нь олон зуун жилийн түүхтэй баян уламжлалтай. Тэр нь хамгийн эртний хэлбэрээрээ аман зохиол болон домог байсан бөгөөд тууль, үлгэр, яруу найраг, уран сайхны зохиол, драмын хэлбэрт хөгжиж ирсэн. Монгол уран зохиолд баатарлаг тэмцлийн тухай домог, сөрөг хүчний эсрэг тэмцлийн тухай үлгэр, нутгийн хүмүүсийн өдөр тутмын амьдралыг дүрслэн харуулах хуучны аялга, мэргэн ухаан, зан үйлийн тухай яруу найраг, орчин үеийн Монголын тогтворгүй байдал болон төрлөлтийн тухай уран сайхны зохиол зэрэг олон төрлийн хэлбэрүүд багтдаг.

Монгол уран зохиолын хамгийн алдартай бүтээлүүдийн нэг бол "Монголын нууц товчоо" юм. Энэ нь Монголын 13-р зууны түүхэнд зориулсан антологи бөгөөд Чингис хааны амьдрал, монголын эзэнт гүрний эхний жилүүдийн тухай баялаг үнэт мэдээллийг агуулсан байдаг. Монголын нууц товчоо нь ЮНЕСКО-гийн Дэлхийн өвд бүртгэгдсэн байна.

Урлаг

Монгол урлаг нь өвөг дээдсийн уламжлалыг хүндэтгэх, байгалийн элементүүдийн гоо үзэсгэлэнг дүрсэлсэн өвөрмөц шинж чанартай. Монгол урлаг нь буддын шашны нөлөөнд ихээхэн өртсөн бөгөөд энэ нь буддын шашны зураг, шашны барилга болон бусад шашны бэлгэдлүүдийн хэлбэрээр илэрхийлэгддэг.

Монголын урлагт мөн морь, үхэр, тэмээ зэрэг монголын амьдралд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг амьтад голлох үүрэг гүйцэтгэдэг. Монгол уран зурган, хөрөг болон бусад урлагийн хэлбэрүүдэд энэхүү амьтад олон тохиолдож, монгол соёлын зүрх сэтгэлийн нэг хэсэг болсон байна.

Хувцас

Монгол хувцас нь монголын номад амьдралын хэрэгцээсийг хангахад зориулж зохион бүтээгдсэн гэх ойлголттойгоор ямарч хувцаснаас ялгарах өвөрмөц шинж чанартай. Монгол хувцас нь Ихэвчлэн арьс, ноолуур, хөвөн зэрэг байгалийн материалаас сүлжээд, үүдэлтэй бөгөөд дасан зохицох чадвартай байдаг.

Монгол хувцасны хамгийн алдартай төрөл бол "дээл" гэж нэрлэгддэг урт халаах даашинз юм. Дээл нь олон тооны хэрэглээнд тохирсон хувцас бөгөөд түүнийг хувцас, халаах хувцас, хамгаалах хувцас гэх мэтийн өөр өөр хэлбэрээр зүүдэг. Монгол хувцас нь мөн баялаг уламжлалт дээр суурилсан олон янзын чимэглэлүүд, өмсгөлүүдээр голчлогддог.

Хөгжим

Монгол хөгжим нь олон зуун жилийн турш бий болж ирсэн өвөрмөц уламжлалттай. Тэр нь бөмбөр, морин хуур, ятга, чанз зэрэг олон төрлийн хөгжмийн зэмсгээс бүрдэнэ. Монгол хөгжим нь Ихэвчлэн эргийн дуу болон хангайн дуу гэж нэрлэгддэг хоёр гол хэлбэрийн хоолойт хөгжмөөр дэмжигддэг.

Монгол хөгжим нь буддын шашны нөлөөнд ихээхэн өртсөн бөгөөд энэ нь монголын шашны ёслолуудад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Монгол хөгжим нь мөн монголын нууцын тэмдгийн хангайн дуудлагаар алдартай бөгөөд энэ нь дуудлагаар монгол нутгийн хил хязгаарыг сахиж хамгаалдаг гэж үздэг.

Хоол унд

Монгол хоол унд нь номад амьдралын хэрэгцээсийг хангахын тулд бүрэлдсэн хоол юм. Тэр нь Ихэвчлэн мах, сүү, будаа зэрэг байгалийн бүтээгдэхүүнүүдээс