ภูมิคุ้มกัน แบบ รับ มา: เสริมเกราะป้องกันโรค สร้างสุขภาพแข็งแรง
ภูมิคุ้มกันแบบรับมาคืออะไร?
ภูมิคุ้มกันแบบรับมาคือความสามารถที่ร่างกายได้รับภูมิคุ้มกันต่อโรคเฉพาะเจาะจงโดยไม่ต้องเจ็บป่วยจากโรคนั้น โดยนำเอาแอนติบอดีหรือเชื้อโรคที่ทำให้เกิดโรคที่ตายแล้วหรืออ่อนแอแล้วเข้าสู่ร่างกาย เพื่อกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิต้านทานโรคขึ้นมา
ประเภทของภูมิคุ้มกันแบบรับมา
ภูมิคุ้มกันแบบรับมามี 2 ประเภทหลัก ได้แก่
- ภูมิคุ้มกันแบบก่อให้เกิดโรค (Active Immunity): เกิดขึ้นเมื่อร่างกายได้รับเชื้อโรคที่ทำให้เกิดโรคที่ยังมีชีวิตอยู่หรือเชื้อโรคที่ถูกทำให้อ่อนแอลงแล้ว ร่างกายจะสร้างแอนติบอดีและเซลล์ภูมิคุ้มกันเพื่อต่อสู้กับเชื้อโรคและสร้างความจำในการต่อสู้กับเชื้อโรคในอนาคต
- ภูมิคุ้มกันแบบไม่ก่อให้เกิดโรค (Passive Immunity): เกิดขึ้นเมื่อร่างกายได้รับแอนติบอดีจากแหล่งภายนอก เช่น จากแม่ผ่านสายรกหรือจากการฉีดวัคซีน แอนติบอดีเหล่านี้จะช่วยต่อสู้กับเชื้อโรคได้ทันที แต่จะให้การปกป้องเพียงชั่วคราว
วัคซีน: การกระตุ้นภูมิคุ้มกันแบบรับที่มาสำคัญ
วัคซีนเป็นวิธีหลักในการสร้างภูมิคุ้มกันแบบรับมาที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ โดยวัคซีนจะประกอบด้วยเชื้อโรคที่ทำให้เกิดโรคที่ตายแล้วหรืออ่อนแอแล้ว เมื่อฉีดวัคซีนเข้าสู่ร่างกาย ร่างกายจะสร้างแอนติบอดีและเซลล์ภูมิคุ้มกันเพื่อต่อสู้กับเชื้อโรคโดยไม่ทำให้เกิดอาการป่วย วัคซีนช่วยป้องกันโรคต่างๆ ได้มากมาย เช่น ไข้หวัดใหญ่ คางทูม หัด และโควิด-19
สถิติและข้อเท็จจริงเกี่ยวกับภูมิคุ้มกันแบบรับมา
- ภูมิคุ้มกันแบบรับมาผ่านการฉีดวัคซีนป้องกันโรคติดเชื้อได้มากกว่า 80%
- วัคซีนช่วยป้องกันโรคต่างๆ ได้ประมาณ 2-3 ล้าน รายต่อปีทั่วโลก
- การฉีดวัคซีนในเด็กช่วยป้องกันการเสียชีวิตได้กว่า 1.5 ล้าน รายต่อปี
- ประเทศที่ฉีดวัคซีนให้ประชากรอย่างครอบคลุมมีอัตราโรคติดต่อต่ำกว่าประเทศที่ไม่ฉีดวัคซีนอย่างมาก
ตาราง: ประโยชน์ของวัคซีน
โรค |
ประโยชน์ |
ไข้หวัดใหญ่ |
ลดการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลและอัตราการเสียชีวิต |
โรคหัด |
ป้องกันโรคแทรกซ้อนที่ร้ายแรง เช่น ปอดบวมและสมองอักเสบ |
ไอกรน |
ป้องกันการเสียชีวิตจากไอกรน |
โปลิโอ |
ขจัดโรคโปลิโอได้เกือบหมดสิ้นจากโลก |
โควิด-19 |
ลดความรุนแรงของอาการและอัตราการเสียชีวิต |
ตาราง: ประเภทของภูมิคุ้มกันแบบรับมา
ประเภท |
วิธีการรับภูมิคุ้มกัน |
ช่วงเวลาการปกป้อง |
ภูมิคุ้มกันตามธรรมชาติ |
การเจ็บป่วยจากโรค |
ถาวร |
ภูมิคุ้มกันผ่านรก |
จากแม่สู่ทารกในครรภ์ |
ชั่วคราว (ไม่กี่เดือน) |
ภูมิคุ้มกันจากนมแม่ |
จากนมแม่สู่ทารก |
ชั่วคราว (ไม่กี่เดือน) |
วัคซีน |
การฉีดวัคซีน |
ถาวรหรือชั่วคราว (ขึ้นอยู่กับวัคซีน) |
เซรุ่ม |
การฉีดแอนติบอดีที่สร้างโดยสัตว์ |
ชั่วคราว (ไม่กี่สัปดาห์) |
อิมมูโนกลอบูลิน |
การฉีดแอนติบอดีที่สร้างโดยมนุษย์ |
ชั่วคราว (ไม่กี่สัปดาห์) |
ตาราง: กลุ่มเสี่ยงที่ควรได้รับภูมิคุ้มกันแบบรับมา
กลุ่มเสี่ยง |
เหตุผล |
เด็ก |
ระบบภูมิคุ้มกันยังไม่พัฒนาเต็มที่ |
ผู้สูงอายุ |
ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงตามอายุ |
ผู้ที่มีโรคประจำตัว |
ระบบภูมิคุ้มกันอาจอ่อนแอลง |
สตรีมีครรภ์ |
เพื่อปกป้องทั้งแม่และทารกในครรภ์ |
ผู้ที่ทำงานในสายงานที่มีความเสี่ยง |
เช่น เจ้าหน้าที่สาธารณสุขและเจ้าหน้าที่ฉุกเฉิน |
กลยุทธ์ที่มีประสิทธิภาพในการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันแบบรับมา
-
ฉีดวัคซีนตามกำหนดการ: เป็นวิธีที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพที่สุดในการสร้างภูมิคุ้มกันแบบรับมา
-
รับประทานอาหารที่มีประโยชน์: อาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุ เช่น ผัก ผลไม้ และธัญพืชเต็มเมล็ด ช่วยสนับสนุนระบบภูมิคุ้มกัน
-
นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ: การนอนหลับที่เพียงพอช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
-
ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: การออกกำลังกายช่วยเพิ่มการไหลเวียนโลหิตและการทำงานของเซลล์ภูมิคุ้มกัน
-
จัดการความเครียด: ความเครียดสามารถลดการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันได้ จึงควรจัดการความเครียดด้วยวิธีต่างๆ เช่น การออกกำลังกาย การทำสมาธิ หรือการใช้เวลาในธรรมชาติ
ข้อผิดพลาดทั่วไปที่ควรหลีกเลี่ยง
-
ไม่ฉีดวัคซีน: การไม่ฉีดวัคซีนจะทำให้มีความเสี่ยงสูงที่จะติดโรคติดเชื้อร้ายแรงได้
-
ได้รับข้อมูลที่ผิดเกี่ยวกับวัคซีน: มีข้อมูลที่ผิดๆ มากมายเกี่ยวกับวัคซีน โดยวัคซีนมีความปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ ได้รับการรับรองจากองค์กรด้านสุขภาพที่เชื่อถือได้
-
ละเลยสุขภาพโดยรวม: การมีสุขภาพโดยรวมที่ไม่ดีจะส่งผลต่อการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันได้
-
คิดว่ามีภูมิคุ้มกันเพียงพอแล้ว: แม้ว่าจะมีภูมิคุ้มกันตามธรรมชาติแล้วก็ตาม แต่การรับวัคซีนเพิ่มเติมเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและป้องกันโรคในระยะยาว
-
ไม่ปรึกษาแพทย์เมื่อเจ็บป่วย: หากมีอาการป่วย ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม
เหตุผลที่ภูมิคุ้มกันแบบรับมามีความสำคัญ
ภูมิคุ้มกันแบบรับมามีความสำคัญเพราะ:
- ป้องกันโรคติดเชื้อร้ายแรงได้
- ลดความรุนแรงของอาการและอัตราการเสียชีวิตเมื่อติดโรค
- สร้างความปลอดภัยให้กับชุมชนโดยรวม
- ช่วยให้ผู้คนมีสุขภาพแข็งแรงและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
- ประหยัดค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลและลดภาระต่อระบบสาธารณสุข
ประโยชน์ของภูมิคุ้มกันแบบรับมา
การมีภูมิคุ้มกันแบบรับมามีประโยชน์มากมาย ได้แก่:
-
การป้องกันโรคติดเชื้อ: ภูมิคุ้มกันแบบรับมาช่วยป้องกันโรคติดเชื้อต่างๆ เช่น ไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ และโรคหัด
-
ลดอาการรุนแรงของโรค: หากติดเชื้อหลังจากได้รับภูมิคุ้มกันแล้ว อาการจะไม่รุนแรงและหายได้เร็วกว่า
-
ลดอัตราการเสียชีวิต: ภูมิคุ้มกันแบบรับมาช่วยลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคติดเชื้อร้ายแรง
-
สร้างความปลอดภัยให้กับชุมชน: เมื่อมีผู้ได้รับภูมิคุ้มกันมากขึ้น โรคจะ